پریسا فتحنایی خبرنگار پایگاه خبری تجارت گردان:ایران در سال گذشته با صدور ۳۰ درصد از مجموع یک میلیون ۲۰۰ هزار تن خرمای تولیدی خود به ارزش ۳۵۰ میلیون دلار رتبه نخست دنیا در صادرات این محصول را به خود اختصاص داد که به عقیده فعالان این بخش برای تثبیت این مقام برنامه‌ریزی‌ حمایتی، اقدام‌های اصلاحی و حل مشکلات نخلداران و دست اندرکاران صنایع وابسته به این محصول ضروری است. خرما محصول درختان مقاوم شیرین بار مناطق گرمسیری جنوب کشور است که از لحاظ تغذیه سرشار از مواد مقوی غذایی است اما در سال های اخیر در مراحل مختلف نگهداری، تولید، برداشت و بازاریابی و صادرات دچار مشکل شده و شرایطی پیش آمده تا با وجود افزایش قیمت اما به کام هیچ کس شیرین نباشد.

این محصول که یکی از کالاهای اصلی سفره مردم و بخش عمده‌ای از اشتغال و اقتصاد جمعیت جنوب کشور را تامین کرده‌ است، اکنون با مشکلات زیادی از جمله کم آبی و تشنگی به علت خشکسالی‌های متوالی یک دهه گذشته، نبود جاده‌های بین مزارع مناسب، ضعف بنیه اقتصادی باغداران، پیر و غیراقتصادی بودن نخل‌ها، بازاریابی، فرآوری، بسته‌بندی، صادرات و نبود مکانیزاسیون در نخل‌داری روبروست که باعث دغدغه‌ فعالان این بخش شده‌است.

در زمان حاضر بیش از ۶میلیون اصله نخل در قالب ۳۴ هزار و ۵۰۰ هکتار در استان بوشهر وجود دارد  که سالانه ۱۶۷هزار تن خرما تولید و اشتغال مستقیم ۱۸ هزار نفر و غیر مستقیم ۶۷ هزار نفر را در این بخش فراهم کرده و از این تولید ۲۵ هزار تن محصول معادل ۱۴ درصد  به ارزش یکهزار و ۱۵۰ میلیارد تومان صادر می‌شود.

 در زمان حاضر ۳۰ واحد سردخانه‌ای با ظرفیت ۳۷هزار تن، ۵۵ واحد بسته بندی و فرآوری خرما با ظرفیت ۶۴ هزار تن در استان بوشهر موجود است. آب مشکل اصلی نخلداران

یک نخلدار گفت: نگهداری، حفاظت و پرورش درخت خرما مثل همه درختان دیگر به عواملی چون آب، خاک، کود، سم و ادوات کشاورزی وابستگی شدید دارد، هم‌اکنون مهمترین مشکل نخلداران استان بوشهر تامین آب است و خشکسالی‌های پیاپی سبب شده تا بسیاری ازباغ‌های استان به‌علت کم آبی خشک شوند.

 امرالله علوی افزود: طرح‌ها و وعده‌های مسئولان در زمینه تامین آب مناسب و کافی هم هنوز به نتیجه نرسیده و مشکلات نخلداران در این زمینه همچنان پابرجا است و  سد دالکی از جمله سدهای مهم استان بوشهر است که می‌تواند نقشی مهم در تامین آب مورد نیاز نخیلات استان داشته باشد و قرار بود در مدت چهار سال به‌بهره‌برداری برسد اما بعد ازاین مدت هنوز احداث بدنه اصلی سد آغاز نشده‌است.

وی یادآور شد: همچنین عملیات اجرایی طرح‌های آبیاری نوین در بخش‌های آبپخش و سعدآباد شهرستان دشتستان نیز هنوز در مراحل اولیه است و طرح بتونی کردن کانال‌های درجه ۳ نیز که نقشی مهم درحفظ منابع آبی دارد تعطیل شده و افزون برآن گرانتر شدن پی درپی حقآبه از جمله دیگر مشکلاتی است که دامن‌گیر باغداران است.

علویه اضافه کرد: سم، کود و ادوات کشاورزی به‌طور سرسام آوری گران شده و مسئولان در این زمینه هیچ حمایتی از باغداران نمی‌کنند، نبود کارگرمتخصص، بالا بودن نرخ بیمه کارگران و ماشین آلات لازم از جمله بالابر سبب شده هزینه‌های سنگینی به باغداران تحمیل شود.

وی اظهارداشت: افزایش هزینه نگهداری سردخانه‌ها، گرانی ظرف‌های بسته‌بندی، نبود نظارت سازمان‌های غذا و دارو و بهداشت باعث شده تا هنوز هم خرما به صورت سنتی مانند ده‌ها سال پیش بسته‌بندی و به بازار عرضه شود که در صورت حمایت باغداران محصولات مرغوب و بازارپسند با بسته‌بندی‌های مناسب در اختیار مردم قرار خواهد گرفت.

علوی اضافه کرد: اگرچه قیمت خرما افزایش یافته و به نظر می‌رسد باغدار بهره بیشتری می‌برد اما این مشکلات مانع از بهره‌مندی کشاورز و باغدار می‌شود و واسطه‌ها و تاجران نیز که تنها امید نخلداران برای فروش محصول هستند به‌دلیل کمبود نقدینگی در ایفای نقش اصلی خود مانند گذشته، ناتوان هستند.

وی بیان کرد: گرانی ادوات، ابزار، ماشین‌آلات، آب، برق، و گاز و حمل نقل نیز مزید برعلت است و بار مالی واسطه‌ها، تاجران و کارگاه‌های بسته‌بندی مدرن را افزایش می‌دهد.

باغداران از پس هزینه‌های تغییر شیوه آبیاری برنمی‌آیند

باغدار دیگر بوشهری گفت: خشکسالی‌ها و کمبود منابع آبی از جمله مشکلات نخلداران استان بوشهر است و هرچند سهم دولت در اجرای طرح‌های جدید آبیاری افزایش یافته اما بازهم از پس هزینه‌ها برنمی‌آیند.

محمد جعفر کشاورز افزود: در گذشته کشاورزان از عمق ۴۰ متر آب برداشت می‌کردند اما امروز به دلیل خشکسالی‌های پی درپی و ضعف منابع آبی زیرزمینی از عمق ۹۰ متر آب باید برداشت کنند.

وی بیان کرد: دراین شرایط سخت برخی از افراد سودجو در خانه‌های خود اقدام به حفر چاه می‌کنند و آب می‌فروشند و پولدار می‌شوند این درحالی است که نخلداران هرروز به دلیل کم‌آبی مجبور به تحمل بسیاری از مشکلات هستند.

کشاورز با تاکید براینکه هرروز مشکل آب کشاورزی در استان بحرانی‌تر می‌شود گفت: موازی‌کاری و ناهماهنگی در بین وزارتخانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی و نبود برنامه جامع متناسب با هر استان از جمله مشکلاتی است که باید به آن توجه شود.

وی گفت: بیشترباغدارانی که می‌توانستند در باغ‌های خود چاه بزنند اقدام به این کار کردند و کسانی که این کار را انجام ندادند نخل‌های آنها به‌دلیل بی‌آبی ازبین رفت.

سود نخلدار در جیب واسطه‌ها

کشاورز گفت: در زمان حاضر با توجه به رشد هزینه‌ها باغ‌های قدیمی دیگر صرفه ندارد و هزینه نهاده‌های کشاورزی نیز بالا و متناسب با تولید نیست به همین دلیل پرداختن به این حرفه دیگر صرفه اقتصادی ندارد.

وی یادآور شد: به‌دلیل برخی مشکلات اقتصادی بیشتر باغداران باغ‌های خود را اجاره و یا محصول را پیش فروش می‌کنند همین امر باعث می‌شود بیشترین سود را واسطه‌ها ببرند.

کشاورز با بیان اینکه فرهنگ مصرف خرما در جامعه وجود ندارد گفت: دلالان پارسال خرما را ارزان خریدند امسال دو برابر می فروشند.

وی با بیان اینکه قیمت خرما مناسب است اما با توجه به تورم و گرانی نهاده‌ها قیمت این محصول نیز گران می‌شود گفت: هم اکنون برنامه‌ریزی خاصی برای خرما وجود ندارد در گذشته تعاونی‌های روستایی و تولید فعال بودند و با دادن سرمایه در گردش به باغداران افراد مجبور نبودند محصول خود را ارزان به واسطه‌ها بدهند و به جای واسطه‌ها محصول به نرخ مصوبی از باغداران خریداری می‌شد.

کشاورز یادآور شد: اما امروز خرید تضمینی وجود ندارد و باغدار برای اینکه بتواند جواب‌گوی هزینه‌های خود  باشد مجبور است محصول خود را به واسطه‌ها بفروشد و در مقابل آنان با قیمت گزاف‌تری محصول را به بازارعرضه کنند.

وی اضافه کرد: با توجه به شرایط موجود باغداران به‌عنوان فعالان این بخش آینده خوبی برای خرما پیش بینی نمی‌کنند از طرفی پول در دست مردم نیست و اولویت خرید مردم به دلیل قیمت بالا خرما، پسته و گردو نیست.