ادعای تولید پژوى ۳۰۱ بومى در روز گذشته در حالى مطرح شــد که به نظر می رســد موضوع خودکفایی محض در ســاخت این خــودرو نمــى تواند چنــدان با واقعیت های موجود همخوانی داشته باشد.

ایــن دعــا در حالــی طــرح مــى شــود کــه هنــوز در تولید خودروی ۴۰۵ که سالهاست در ایــران روى خط تولید قــرار دارد، بــا بومى ســاری کامل قطعــات آن روبرو نیستیم چــه رســد به شــریط فعلــى تحریــم وکمبود نقدینگــى کــه شــرایط رادشــوارترهــم کرده است.

طى چندماه گذشته تابه امروز خودروسازان با مشکلات زیادى روبرو بوده اند ؛ از کمبود قطعه گرفته تانبودنقدینگ براى تسویه حساب با قطعه سازان و تسویه با طرف هاى خارجى براى واردات مواد اولیه اما چیزى که این روزها بیشتر از چیز به چشم مى آید دولتى شدن بیش از حد خودروسازی در نبود سرمایه گذاران بخش خصوصی واقعی اســت. در چنین شرایطی وزارت صمت متولی اصلی ساخت خــودرو شــده و مدیــران صنعت خودروسازی کشور با میل و علاقه مدیران ایــن وزارتخانه جابجا میشوند.

اکنون نیز در شرایطى که بحران خودروسازی در کشور به اوج رسیده و بیشتر منتقدان و حتى خود مسئولان امرمى گویند خودروی ایرانی در شــأن مردم نیست، خبر تولید خودروی جدید پــژو ۳۰۱ به عنوان خــودرو بومى توجه افکار عمومی را به خود جلب کرده است. بدونفرانسوی ھا فقط این بار نیست که بدون حضور فرانسوی هاقراراست برند خودروى خارجى با بومى سازى داخلى تولید شــود. البته بومى سازى که به آن نمــى توان گفت، بلکــه ملغمه اى با برند خارجى و البته فروش آن  به مــردم به قیمت خودروی اصل! روز گذشته از ســاخت خودرو پژو ۳۰۱ رونمایى شــد و مدیرعامل گروه صنعتى ایران خودرو در مراســم آغاز تولید آزمایشى این پــژو از تولید ۱۰۰ هزار دســتگاه از آن در فــاز اول تولید آن بدون حضور شــرکت پژو خبر داد. هاشم یکه زارع که خود سابقه زیادى در صنعت خودروسازی کشور دارد توضیحات جالبى را در خصوص چگونگى تولید این پژو جدید ارائه کرد. بــر اســاس اظهارات او، پس از آنکه شــرکت پژو، ایــران را ترک کــرد، ایران خودرو داخلى ســازى محصولاتی که قــرار بوددر قالب قرارداد مشترک پــس از برجام تولیــد کند را آغازکــردو براین اساس مطابق قرارداد با این شرکت فرانسوى قرار بود خودروهاى پژو ۲۰۰۸ ،۳۰۱ و ۲۰۸ تولید شود.

امــا با خــروج امریــکا از برجام ، اروپایىها نیزازبیم ازدستدادن بازار امریکا مجبور به ترک ایران و لغو قرارداد با طرف ایرانى شدند . خودروسازان ایرانی که هیچگاه جا نمی مانند وبه هرقیمتی حاضرند هر نوع محصولــى را تولید کنند این بار نیز عقب ننشســتند و در نهایت پس از تــرک پژو به دلیل اینکه خودروی ۳۰۱ تیراژ بالایى در تولید دارد، مرحله اول تولید این خودرو بدون اتکا به شرکت فرانسوی پژو تولید شد. امــا نکتــه اى کــه در ایــن میان جلــب به نظر میرسد ادعای مطرح شده درخصوص بومى سازى این خودروست.

ایران خودرو مى گوید ۶۰ درصد قطعات پــژو ۳۰۱ در زمان تولید داخلی ســازی شــده ودر زمــان تحویل به مشــاری نیزمیزان داخلی سازی به ۸۰ درصد افزایش خواهد یافت! در خصوص ظرفیت تولید آن نیزگفته شــده از این محصول در فاز اول ۱۰۰ هزار دستگاه تولید خواهد شــد و ظرف چهار سال میزان تولید آن به  0 هزاردستگاه بدون اتکا به پژو خواهد رسید.

مصادره برند به دلیل عصیانگری مدیران خودروسازی معتقد به مجازات شرکت پژو هستند،مجازاتی که به علت ترک یک جانبه قرارداد صورت گرفت یکه زارع در پاســخ به این سوال که همــکارىبا پژودردســتورکارقرار ً چــرامجددا گرفت وپسازترکایران از سوىاینشرکت این خودرو همچنان به نام پژو به بازار عرضه مىشود؟ گفته: به هر حال این محصولات متعلق به شرکت پژو اســت اما به دلیل ترک یک جانبه قرارداد، ما مسیر را ادامه داده و بدون اتکاى به این مجموعه روی تولید آن متمرکز شده ایم.

فعلا افتتاح نمایشی درباره شروع تولید این محصول یعنى زمانىکه پژو ۳۰۱ به دست مشتری ایرانی می رسد وبه عبارتی خودرو میتواند در خیابانهای کشور جولان داد و وارد چرخه مصرف شــود، حرف و حدیث هاى فراوانى وجودداردو به نظرمى رسد با وجود آنکه گفته شــده از دیروز خط تولید این خودرو شروع شده، این امر به معناى شروع تولید این محصول وورودآن به بازار ظرفچند ماه آینده نیست. بر اساس این گزارش، پژو ۳۰۱ از اوایل سال آینده خط تولید انبوه اش به بهرهبرداری مىرســد. این یعنى ۹ تا ۱۰ ماه زمان لازم اســت که تولید این خودرو آغاز شــود، بنابراین، این محصول در اوایل سال آیندهبا ظرفیت اولیه ۱۰ هزار دستگاه در ســال به تولید انبوه خواهد رسید ودر ادامه تیراژ تولید آن به ۱۰۰ هزار دستگاه و در نهایت سالانه ۲۵۰ هزار دستگاه افزایش خواهد یافت. تولید و شرایط فنی پژو ۳۰۱ چیست؟ در خصوص بومى ســازى این خــودرو حرف و حدیث زیاد است اما آنچه مسلم به نظر مى رسد بومى ســازى کامل پژو در ایران و در حال حاضر مطلقا امکان پذیر نیست. با اینحال مسئولان این شــرکت خودرو ســازی اظهار نظر هاى متفاوتى دارند.

منصور منصوری، مدیر عامل طراحى مهندسى و تامین قطعات ایران خودرو مى گوید: مرداد سال گذشته که پژو ایران را ترک کرد، ایران مى توانست ۴۰ درصد خودکفایی را در پژ و۳۰۱ محقق کند؛ ولى حالا به ۶۱ درصد رسید که این رقم طی چند ماه آینده به ۸۰ درصد خواهد رسید.

در خصوص شــروع تولیــد و ظرفیــت آن هم اظهارنظرهای متفاوت بــوده و ســه روایت مغایر بیان شده اســت. یک روایت مى گوید در فاز اول صد هزار دستگاه و طى ۴ سال ۲۵۰ هزار دستگاه تولیــد خواهد شــد. روایت دیگر شــروع تولید با ۱۰۰ عدد وادامه خط تولید انبوه ازاوایل سال آینده است و روایت سوم تولید ۴۰۰۰ دستگاه پژو ۳۰۱ در امسال و رسیدن به ۱۰۰ هزاردستگاه تولید تا ســال ۱۴۰۰ است . به نظر مىرسد متقن نبودن ظرفیت و شــروع تولید این محصول چیز عجیب و تازه اى نباشد چــراکه خودروسازان همواره در خصوص زمان تحویل و موعد ارائه محصول بدقولی هایى داشــتند کــه این موضوع دیگربر کسىپوشیدهنیست.

مجموعه ایاز کسانیکه به کار گرفته شدند براىتولید محصول پژو ۳۰۱ مجموعه بزرگ به کار گرفته شدند و به نظر میرسد راه اندازى خط تولید این خودرو با گروهی از شرکتهای افراد میسر شده است.براساس بررسى های صورت گرفته واعلام مدیران خودروساز، براى این پروژه ۱۹۸ سازنده موردبررسی قرارگرفتند که با ۹۶ سازنده قرارداد منعقد شده و بادر نظر گرفتن شرکتهای همکار با این ســازندگان،در مجموع ۳۰۰ سازنده درگیر پروژه پژو۳۰۱ هستند. خودروساز ایرانی مىگوید این تاوان عهدشکنی نابهنگام استو طبق معمول در چنین شــرایطى توان متخصصان داخلى براى تکمیل پــروژه به پاى کار آمده اســت.

در علمى و تخصصى بودن ایــن خط تولید همین بس که ســورنا ســتارى – معاون علمى و فناورى رئیس جمهــور – وعزیــزاکبریان – رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شوراى اسلامى در افتتاح این پروژه حاضر شدند. پشت پردهای تولیدی خودرو کارشناسان در خصوص ساخت پژو ۳۰۱ اظهارات فنى جالبى رامطرح مى کنند. سامره کمالى از فعالان صنعت خودرو که اطلاعات  بیشتری در خصوص این خودرو در اختیار دارد در گفتگو بــا آفتاب یزدمى گوید: پژو ۳۰۱ با کمک صنایع دفاع داخلى سازى شده و قدر مسلم طرح اصلى مال شــرکت فرانسوی است اما حتى زمانى که فرانســوى هادر ایران بودند قرارداد قطعات با شــرکت هاىداخلى منعقد مى شد وروند کار به این شــکل بود که در خط تولید نخست قطعات لازم از فرانسه یــا چین وارد شــودوبعد از آنکه آشــنایى با قطعات صورت گرفت ساخت آنها در داخل بومى سازى شود. وى در خصوص الگوى ســاخت خــودرو خارجى در ایران گفت: روال کار این است که ابتدا قطعات منفصله وارد می شــودمثل همــان کارى که در خودروی ۲۰۶ و ۴۰۵ هم صورت گرفت.

کمالی تصریح کرد: قرار بود پژو ۳۰۱ هم در صورتى که فرانسوى ها مى ماندند همین روال انجام مى شــد اما واقعیت این اســت که فرانسه پروژه پژو ۳۰۱ را بــراى چین طراحى کــرده بود اما همین قــرارداد را با ایــران هم منعقد کــرد چون ۳۰۱ خودرویى مختص کشورهای درحال توسعه است در حال حاضر مشخص نیست که آیا فرانسویها قبل از رفتن دانش ساخت این خودرو را کاملا در اختیار طــرف ایرانى قراردادند یا خیر اما احتمالا فرانسوی ها قبل از ترک ایران دانش ســاخت و نکات فنی رادراختیار طرف ایرانى قرار داده بودند.

مدیرعامل گروه صنعتى ایران خودرو روز گذشته گفت که در مهرماه امسال ازداخلى سازى قطعه اىرونمایى خواهیم کرد که هیچ یک از قطعه سازان داخل جرأت تولید آن را نداشت وآن را خط قرمز تولید قطعات مى دانســته اما اکنون این قطعه به مدد مدیران جوان ایران خودرو داخلی سازی شده اســت. در این خصوص کمالى کارشناس خودرو به آفتاب یزد گفت: قطعه ای که مدعى ســاخت و بومى سازى آن شده اندICUاست اماواقعیت این است که ســاخت آن درداخل هزینه بالایى را به همراهداردو تا آن زمان مجبورهستند این قطعه را واردکننــد؛ چیزى که ما مى دانیم این اســت که ۳۰۱ هم در ادامه ساخت خودروهای قبلى در کشوراست .

در خصوص موتور این خودروها نیز جاى بحث و نقل فراوانی وجــود دارد و اینکه آیا موتور این خودرو موتور جدیدى اســت یا سرهم بندی شده سایر خودروهاست. در این باره کارشناس خودرو مى گوید: به نظرمى رسد موتور مورد استفاده در پژو ۳۰۱ همان موتور خودروهاى قبلى و باهمان اطلاعات فنى است اما تغییرات فنى کوچک درموتوراین خودروجدید که از دسته موتورهای TU5 است رخ داده که نوعى موتور تقویت شده نسبت به موتور سایر خودروهای پژو و سمند اســت در نتیجه جزئیات فنی آن کمی تغییر کرده وگرنه موتورهمان خودروهای قبلى اســت و به نظر مى رسد خیلى نباید انتظار خاصی از موتور این خودرو داشته باشیم. قطعه پر رمز و راز این کارشناس خودرودر خصوص بومــى ســازى قطعات پــژو ۳۰۱ گفــت: ۶۰ درصد بومى ســازى که گفته شــده درست اســت اما ۴۰ درصد مابقى قطعــات آن وارداتى اســت و ایى ســى یو یعنى همان قطعه پررمزو رازى که گفته شــد کســى جرات تولید آن را ندارد به علت هزینه بالاى تولید ساخت آن فعلا به صرفه به نظرنمى رسد.

امــا ازدیگرنکاتى کــه مدیرعامل ایــران خــودرو به آن اشــارهکرده دریافــت خســارت ۱۵۰ میلیــون یورویى از طرف فرانســوى اســت. هاشــم یکه زارع دیروزگفت: ظرف ۵ ســال گذشته ۱۵۰ میلیون یورو خسارت را روى دفاتر ایران خودرو از شــرکت پژو دریافــت و به ثبت رساندیم. در این خصوص کمالــى به آفتاب یزدمى گوید: این ناشی از خسارت لغو یکجانبه قرارداد است اما سوال این اســت که اگر ۱۵۰ میلیون یــورو را دریافت کرده اند نقدینگی ناشــى ازدریافت این خسارت باید بخش زیادى از مشکل بى پولى خودروسازان را حــل و فصــل مى کردو اگربه خاطرمشــکل جابجایى پول قطعه هم دریافت کرده باشند باید خودروهاىناقصآنها تکمیل مى شد.

این کارشــناس معتقد اســت اگر مدعى ساخت خــودروىباکیفــت پژو ۳۰۱ هســتند قطعا باید استانداردهای آن هــم رعایــت شــده باشــد و معیارهــاى فنــى آن به آنچه در طرح فرانســوى ذکر شده رعایت شــده باشد چرا که فرانسوى ها انتظــاردارند اگراین خودرو را با طرح فرانســوى تولید مىکنند استانداردهای آن بامحصول تولید شده همطراز باشد.وى درپاسخ به اینسوالکه آیا تولید این خودرو بدون اجازه طرف فرانسوى نقض قانون محسوب مى شود یا خیر،گفت: این امر بستگی به نوع قرارداد میان طرفین دارد. پلتفرمی برای تمام خودروھا ســاخت خودروى مونتاژى در ایران چیز جدیدى نیســت و به نظرمى رسد کشور مادر تولید انواع  خــودرو وکپى بردارى از طــرح هاى خارجى ید طولایى دارد.

اتفاقى که در این میان رخ مى دهد ساخت پلتفرم و مدلى براى تقلید و ساخت همه خودروهایى اســت که مى تواند الگوى ســاخت خودروى داخلى قرار بگیرد. در این راستا مدیران خودرویى مى گوینــد براى تولید پژو ۳۰۱ ،ایران را صاحــب یک پلتفرم کــرده ایم کــه مى توان خودرو هاى زیــادى را روى آن تولیــد کنیم.

در مراحــل قبلى ســاخت خودروکــه ناظر خارجى حضورداشــت طرف خارجى تقریبا مىخواســت قــرارداد قبلــى را پیش ببرد اما طــرف ایرانى مــى گوید طرف هاى خارجى همواره بیشترین منافع را مى خواهند. یکــه زارع در این خصوص مىگوید: باهم فکرىبه قراردادى با پژو رســیدیم کــه نقطه عطف این قرارداد واگذارى مسئولیت داخلى سازى به ســاپکو است و بــا ترک پژو از ایران فعالیت هاى ســاپکو تعطیل نشــد با این که هیچ خارجــىاى در این پروژه با ماهمراه نشــد. منظــور وى این است که براى خودکفایی یا همان داخلى ســازى ســاپکو به عنوان تامین کننده قطعــات در کنار ایران خــودرو بــوده و نگرانىاى از بابــت تامیــن قطعــه وجــود ندارد.

اصلا ایران مونتاژ نمیکند! امــا در کنــار همــه برآوردهاى علمى که حاکى از مونتاژ سازى خــودرو از ســوى خودروســاز داخلى است برخى نیز معتقدند کــه ایــران در خودروسازی از مونتاژ کارى فاصله گرفته است. معــاون علمى و فنــاورى رئیس جمهــور گفــت: مــا در صنعت خودرو از مونتاژکاری عبور کرده و به ســمت تولید محدود پیش رفته ایم و این در شرایطى است که محصولات مشــترک قرارداد ایــران خودرو با پــژو هم اکنون در حال تولید از سوى طرف دوم قرارداد است.

چارهای برای مصرف کننده در ایــن بین بایــد به این موضوع توجه داشــت کــه نقش مصــرف کننده را بایــد در این بین با اهمیت تلقی کرد. قطعــا تولید خودرو در داخل کمتر مشــترى خارجى دارد و مشــترى داخلى هــم دوســت داردبا قیمت مناســب محصول با کیفیت خریداری کند.

اگرقرار باشــد به اســم تولید خــودروى فرانســوى پول تمــام و کمال محصــول با کیفیت از مشتری گرفته شــود و محصول در واقع ســرهم بندى شده و پلتفرمى باشد چه کسى پاســخگوى مصرف کننده است که پول گزافى را براى خرید خودروى ســرهم بندى شــده مى پردازد؟ به نظرمى رسد مدیران خودرویى کشــور بایــد در شــرایط فعلى لااقل سلامت و کیفیت محصول تولید شده را تضمین کنند وگرنه قــراردادن موتور خــودروى ۴۰۵ و سمند روی پژو ۳۰۱ و تغییر در بدنه و شکل و شمایل دردى را از مشتری و مصرف کننده دوا نمى کند.