یوسف نوری در نشست ارائه و نقد الگوی اجرایی‌سازی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش که در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار شد با بیان اینکه در چشم‌انداز سندتحول بنیادین به رویکرد مدیریت نقدپذیر و مشارکت‌جو اشاره شده است که ما نیز به آن توجه داریم گفت: یکی از مهارت های پایه که متربیان ما باید داشته باشند تفکر نقادی یا نقد کردن منطقی است.

وی افزود: این مهارت پایه همانند دیگر مهارت‌های پایه شاید کمتر در آموزش و پرورش مورد توجه قرار گرفته است و یکی از دلایلش این است که معلم را برای انتقال این مهارت‌ها به خوبی آماده نکرده‌ایم.

وزیر آموزش و پرورش با اشاره به اینکه بعضاً دانش‌آموختگان ما به همه مهارت‌های پایه مجهز نیستند و مثلاً نمی‌توانند کار تیمی انجام دهند یا مهارت ارتباط با همدیگر را ندارند گفت: یک علت این است که شاید دانش را منتقل کرده‌ایم، اما این دانش با آن مهارتی که باید در فرد نگرش ایجاد کند، عجین نشده است.

نوری ادامه داد: این در حالی است که معلمان ما براساس اجتهاد خودشان  و برداشتی که از موقعیت در آن شرایط داشتند کارهای خوبی هم انجام دادند.

وی با بیان اینکه عدم اجرایی سازی سندتحول بنیادین به یک بیماری مزمن تبدیل شده است گفت: شاید این نشست مهمترین عامل تحرک اجرایی سازی سندتحول باشد؛ زیرا قطعاً تضارب آرا در اینجاست و کمک می‌کند حرکت ما منطقی شود و این همگرایی موجب ترویج گفتمان سند شده و از آن نتیجه بگیریم.

وزیر آموزش و پرورش  با اشاره به لایه‌های حکمرانی گفت: یک لایه حکمرانی، لایه نرم است که به خرده نظام‌های پایه و عقلانیت باز می‌گردد مثلاً در خرده نظام‌های پایه در دیدگاه دیگران و مادی گرایان قطعا “اقتصاد” را قرار می‌دهند که به جامعه ما تسری یافته است اما در دیدگاه توحیدی، این خرده نظام پایه، “فرهنگ” است.

نوری اضافه کرد: برای اجرای سندتحول بنیادین در کنار نهاد اقتصاد، سیاست و فرهنگ، بخش تقنین را هم قرار دهیم که باید به کمک بیایند و برای اجرایی سازی این سند اقدام کنند. لایه دیگر، عملکرد است که بیشتر در کشورها نگاه معطوف به “نتایج” است، اما در نظام تعلیم و تربیت به “پیامد” بیشتر توجه می‌شود و نه اینکه فقط نتایج از حیث کمی مهم باشند. لایه بعدی، ادراک عملکرد و بسیار مهم است.  

وی با بیان اینکه باید نگاه متفاوتی به این موضوع داشته باشیم که « سند چر اجرا نمی‌شود؟» گفت: ساحت‌های تربیتی شش گانه در سندتحول بنیادین داریم و خروجی دانش‌آموختگان در سندتحول بنیادین باید برمبنای این شش ساحت باشد.  به عبارت دیگر پیامد نظام تعلیم و تربیت برای دانش آموختگانی مجهز به این شش ساحت باشند و این مهم به صورت کارنامه ارائه شود که کسی به آن توجه نمی‌کند.

وزیر آموزش و پرورش  ادامه داد: نیاز است این گفتمان، ساری و جاری و از نقطه‌ای آغاز شود. یک سری موانع در مسیر داریم. در عوامل فردی، همسویی اهداف فرد و سند مطرح است. رتبه بندی معلمان اجرا شد و هیچ کس نگفت شروعش در راستای سندتحول بنیادین بوده و همه پرسیدند چقدر به حقوق اضافه شد. رسانه ها قسمتی از رتبه بندی را پررنگ می‌کنند که مابه ازایش اصلاح نظام پراخت است. اما اولویت اول ارتقای نظام تعلیم و تربیت بود. باید بگویم در تبیین حتی کاری که در راستای اصلاح سند تحول انجام شد، موفق نبودیم.

نوری به فرهنگ سازمانی به عنوان یکی دیگر از موانع اجرایی سازی سندتحول بنیادین اشاره کرد و گفت: به دلیل مزمن شدن و اجرایی نشدن سند، حلقه وصل میان ستاد و صف از بین رفته است. در ستاد این تلاش انجام می‌شده و باید به مدرسه پیوند بخورد. فرد باید ببیند که این سند برایش چه نفعی دارد. در حوزه سازمانی، نظام هم باید بداند که اگر سند اجرا شود چه میزانی اثر دارد. تأثیر سند را باید بتوانیم نشان بدهیم. سند تا کنون به یک گفتمان رایج تبدیل نشده است.

وی افزود: باید به مبانی برگردیم و تغییرات را از مبانی شروع کنیم تا سند توسط ذینفعان پذیرفته شود. وقتی گروه‌های مردمی می‌بینند سند اجرا می‌شود آن زمان بیشتر به آموزش و پرورش کمک می‌کنند.

وزیر آموزش و پرورش  با اشاره به اینکه سند تحول اجرا نمی‌شود مگر با وفاق ملی گفت: این وفاق ملی با همگرا شدن دلسوزان نظام تعلیم و تربیت میسر می‌شود. یک کار مهم این است که اول سال، مدارس برنامه مشخصی داشته باشند و دیگر در طول سال برای آنها بخشنامه‌ای ابلاغ نشود. واقعیت این است که مدرسه هنوز از خودش اختیاری ندارد و آن وقت ما می‌خواهیم تحول ایجاد شود.

نوری افزود: شاخص‌های سندتحول مدرسه‌ای با مشارکت پژوهشگاه مطالعات و شورای عالی آموزش و پرورش در حال استخراج است. سندتحول بنیادین ساخت یک ساختمان نیست؛ باید در اجرایی سازی سند، زمان، مکان و روش دقیق را به کار ببندیم.

وی با بیان اینکه در نگاه بودجه‌ای، سند تحول را یک سند مالی می‌بینند گفت: باید خانواده در اسناد بودجه دیده شود. در متن ماده واحده بودجه باید عبارات فرهنگی و نه صرفاً اقتصادی دیده شوند. مثلا برای اجرای فرهنگ یا جمعیت و خانواده یا آموزش و پرورش مبالغی را تعیین کنند. اگر سندتحول اجرا شود این اتفاق میسر است. آن وقت است که عنوان برنامه ما نمی‌شود “توسعه اقتصادی، اجتماعی و سپس فرهنگی” بلکه می‌شود برنامه “فرهنگی” نظام و برای پیشرفت اقتصادی هم در جداول مختص خودش بودجه را تنظیم می‌کنند.