ماشین‌آلات و تجهیزات یکی از مولفه‌های حیاتی فعالیت‌های معدنی و صنعتی به شمار می‌آیند و با پیچیده‌تر شدن فرایندهای تولید، تعمیر و نگهداری آن‌ها نیز دشوارتر و حساس‌تر می‌شود. بنابراین شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان که در تولید محصولات از تجهیزات به‌روز و جدید استفاده می‌کند، رویکردهای جدیدی را برای ارتقای سطح آماده‌به‌‎کاری تجهیزات و به‌روزرسانی آن‌ها اتخاذ کرده است. نتیجه این تحولات را می‌توان در انجام علمیات نت در زمان و شرایط مناسب و با جدیدترین متدها در این مجموعه مشاهده کرد. شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان بومی‌سازی و مهندسی معکوس را نیز به عنوان اصل اساسی برای بهبود عملکرد مجموعه دنبال می‌کند که این مسئله با صرفه‌جویی ارزی قابل توجه برای این مجموعه صنعتی همراه بوده است.

در عصر امروز صنایع معدنی و فلزی به شدت در معرض تحولات تکنولوژیکی و ارتقای کارآمدی فرایندهای تولید قرار دارند و این شرایط پر تغییر و تحول به شکل مستقیم بر رشد کمّی و کیفی تولید محصولات تاثیر می‌گذارد. به طور کلی ارتقای سطح کیفیت محصول و افزایش راندمان تولید در فعالیت‌های صنعتی و معدنی به عوامل و پارامترهای مختلف بستگی دارد که در دسترس بودن ماشین‌آلات و تجهیزات و قابلیت اطمینان به آن‌ها از مهمترین این عوامل به شمار می‌آیند. آماده‌به‎کاری ماشین‌آلات و تجهیزات در هر واحد تولیدی به صورت مستقیم بر عملکرد بنگاه‌های صنعتی تاثیر می‌گذارد و شاید بتوان این مسئله را از مهمترین مولفه‌های‌ اساسی موثر در تحقق اهداف و چشم‌اندازهای بنگاه‎های اقتصادی و صنعتی تلقی کرد. شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان که در نخستین حلقه‌های زنجیره ارزش قرار دارد، با اقدامات گسترده در خصوص حفظ سطح آماده‌به‌کاری تجهیزات و ماشین‌آلات خطوط تولید توانسته است کارنامه‌‎ای پردستاورد را در حوزه فعالیت خود رقم بزند و علاوه بر تحقق برنامه‌های تولید، رشد کمّی و کیفی محصول را در مجموعه محقق کند. آنجایی که پیشرفت فناوری‌ها و ظهور نسل چهارم صنعت به صورت مستقیم عملیات تعمیر و نگهداری را در کارخانه‌ها را متحول ساخته، شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان نیز برنامه‌ریزی خاصی را برای بهبود سطح آماده‌به‌کاری تجهیزات کارخانه تولید گندله و کنسانتره داشته و این مسئله با صرفه‌جویی ارزی چشمگیری برای این شرکت همراه بوده است.

برنامه‌ریزی دقیق در فولاد سنگان

افزایش خرابی تجهیزات و استهلاک ماشین‌آلات در فرایند تولید به صورت مستقیم بر کیفیت و کمیت محصول تاثیر می‌گذارد و برنامه‌های بنگاه را‌ تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. بر همین اساس شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان ایجاد تحولات در برنامه‌ریزی عملیات نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (PM) را با هدف افزایش بهره‌وری، بهینه‌سازی فرایندها و کاهش خرابی و توقفات به دلیل عملیات نت در دستور کار قرار داد. به صورت کلی عملیات نت به منظور پایش دوره‌ای وضعیت سیستم‌ها و خطوط تولید انجام می‌شود و در این مجموعه صنعتی نیز انجام عملیات نت پیشگیرانه به صورت برنامه‌ریزی‌شده و هدفمند به اجرا درآمده است که نتیجه آن را می‌توان در افزایش ضریب اطمینان دستگاه‌ها و کارایی تجهیزات با برنامه‌ریزی در مدیریت دارایی‎های فیزیکی مشاهده کرد.

در ساختار سازمانی شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان سیستم جامع نگهداری و تعمیرات برنامه‎ریزی شده است که فعالیت هر واحد تولیدی به صورت مستمر و مجزا مورد پایش و ارزیابی قرار می‌گیرد. همچنین در واحدهای تولید کنسانتره و گندله سنگ‌آهن این شرکت، دفاتر فنی و پیشتیبانی تحت نظارت مدیریت دفتر خدمات فنی و پشتیبانی مرکزی در حوزه سفارش‌گذاری قطعات یدکی و تمرکز بر برنامه‌ریزی تولید فعالیت می‌کنند تا هماهنگی‌های لازم برای تحقق برنامه‌های تولید و به حداقل رساندن توقفات تولید انجام ‌شود. در این راستا آماده‌به‌کاری تجهیزات کارخانه‌ها در نه‌ماهه نخست سال که تحت تاثیر توقفات اجباری ناشی از محدودیت‌های مصرف گاز نیستند، اندازه‌گیری می‌شود و سپس برنامه‌ریزی برای شات‌داون‌ها و توقفات در زمان محدودیت‌های انرژی صورت می‌پذیرد. در شرایط فعلی که محدودیت‌هایی نیز برای مصرف برق در فصل تابستان اعمال می‌شود، عملیات نت به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده است که همزمان با محدودیت‌های مصرف صورت پذیرد.

شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان به منظور کاهش توقف تجهیزات، سیستم عملیات نت پیشگیرانه را راه‌اندازی کرده است تا بتواند بیشترین بهره‌وری و کارایی را در مجموعه حاصل کند. این شرکت در گام نخست تحولات اساسی را در ساختار مدیریت دارایی‌های فیزیکی و اصلاح گردش کارها و انجام اورهال تجهیزات انجام داده است. در گام دوم انجام تعمیرات اساسی را پس از برگزاری جلسات تخصصی نقد و بررسی به انجام می‌‎رساند که این مسئله به شدت در بهبود عملکرد این شرکت در ماه‌ها و سال‌ها تاثیرگذار بوده است. باید این نکته را نیز در نظر داشت که در صورتی که قطعه‌ای دچار خرابی شود، در سیستم آنالیز خرابی نمونه‌ای از آن قطعه وجود دارد و در صورتی که خرابی غیرطبیعی و یا جدید باشد، جلسات تخصصی برای بررسی، ریشه‎یابی و انجام اقدامات اصلاحی برگزار می‌شود که این مسئله دقت و سرعت عملیات نگهداری و تعمیرات را افزایش می‌‎‌دهد.

شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان در حالی موفق به ثبت کارنامه‌ای پربار در حوزه تولید و فروش در ماه‌های اخیر شد که ۲۵ روز با محدودیت مصرف برق مواجه بود. این شرکت با مدیریت دقیق ریسک (در شرایط محدودیت‌های مصرف انرژی) و توجه به انجام امور نت موفق شده است علی‌رغم افزایش چالش‌ها در محیط کسب‌وکار صنایع معدنی، رشد تولید را در شش‌ماهه نخست سال ۱۴۰۳ نسبت به سال گذشته محقق کند. آمار تولید کنسانتره سنگ‎آهن این مجموعه در بازه زمانی یادشده برابر با ۲ میلیون و ۱۷۰ هزار تن بود که ۳٫۳ درصد نسبت به مدت مشابه قبل افزایش یافت. مجموع تولید گندله نیز در شش‌ماهه نخست سال جاری به بیش از ۲ میلیون و ۷۶۰ هزار تن رسیده که ۱۵ درصد رشد را نسبت به مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد. در واقع رشد تولید در شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان را می‌توان مهر تاییدی بر موثر بودن رویکردهای این شرکت در حوزه حفظ آماده‌به‌کاری تجهیزات در شرایط پرچالش حاکم بر صنایع معدنی و فلزی کشور قلمداد کرد.

تبلور خودباوری

ساختار سازمانی و نظام مدیریت ریسک شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان با توجه به نیاز سازمان به پذیرش عملیات نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه سیستماتیک و همسو با اهداف سازمانی متحول شده و این مسئله تحقق اهداف و چشم‌اندازهای این شرکت در حوزه بومی‌سازی و مهندسی معکوس را در پی داشته است. بومی‌سازی یکی از جنبه‌های مثبت عملکرد شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان در حوزه حفظ آماده‌به‌کاری تجهیزات محسوب می‌شود، چرا که در شرایط تشدید تحریم‌های اقتصادی، تامین قطعات یدکی به شدت دشوار شده و این شرکت با تمرکز بر انجام فرایندهای مهندسی معکوس موفق به بومی‌سازی برخی قطعات استراتژیک شده که این مسئله به طور قابل توجهی مهارت و دانش فنی مجموعه را در حوزه تجهیزات و ماشین‌آلات افزایش داده و منجر به صرفه‌جویی ارزی و جلوگیری از خروج بیش از ۱۲ میلیون یورو ارز از کشور در سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۲ شده است. بومی‌سازی ۱۳۱ قطعه، ۵ تجهیز و ۱۷۴۵ نسخه مهندسی معکوس مهمترین دستاوردهای شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان در سال ۱۴۰۲ بوده‌اند. با توجه به دستاوردهای چشمگیر این شرکت، در برنامه‌های بومی‌سازی سال ۱۴۰۳ این شرکت انجام ۱۷۰۰ نسخه مهندسی معکوس در بخش‌های مختلف، بومی‌سازی ۱۴۵ قطعه و ۵ تجهیز و همچنین صرفه‌جویی ارزی ۲/۲ میلیون دلاری از این طریق هدف‌گذاری شده است.

از آنجایی که در شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان همواره تمرکز بر رشد کیفی محصولات در اولویت قرار دارد، می‌توان اقدامات لازم برای انجام آنالیزهای کنترل کیفی را نیز به عنوان یک عامل برای افزایش آماده‌به‌‎کاری تجهیزات و ماشین‌آلات و بهبود عملیات نت در نظر گرفت. البته این مسئله به صورت مستقیم بر عملکرد بنگاه اقتصادی تاثیرگذار نیست. با این حال، هر گونه تغییر در کیفیت محصول می‌تواند نشانه‌ای در خرابی احتمالی در تجهیزات خطوط تولید باشد. در  فرایند کنترل کیفی محصول در شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان از جدیدترین متدها استفاده می‌شود. در این راستا، ابتدا نمونه‌گیری مطابق با استانداردهای جهانی در هر مرحله از فرایند انجام می‌شود و آنالیز نمونه‌ها در آزمایشگاه‌های مکانیزه و با استفاده از ابزارهای دقیق صورت می‌پذیرد. در چنین شرایطی سنجش کیفیت محصول با نتایج دقیقی همراه است که می‌تواند به عیب‌یابی و اشکالات احتمالی دستگاه‌ها کمک شایانی کند.

شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان به منظور سرعت بخشیدن به فرایند کنترل کیفیت محصول، بالا بردن سطح کیفیت واحدهای آزمایشگاهی و بهبود آماده‌به‌کاری تجهیزات دستگاه‌های آنالایزر سولفور کربن «ELTRA CSI»، دستگاه بلین اتوماتیک «RATA» و «OPEC» را نصب و راه‌اندازی کرده است. دستگاه جذب اتمی به منظور آنالیز به روش طیف‌سنجی و دستگاه «XRF» برای آنالیز عنصری نیز به دامنه دستگاه‌های کنترل کیفی این شرکت اضافه شده‌اند که این مسئله به جز برطرف کردن نیاز این شرکت به برون‌سپاری آزمایش‌های کنترل کیفی، نقش به‌سزایی در افزایش کیفیت محصولات داشته است. علاوه بر این، دستگاه‌های اندازه‌گیری درصد جامد و دانسیته دوغاب و کراشر آزمایشگاهی سنگ‌آهن نیز در واحدهای تولید نصب شده‌اند. شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان در سال گذشته تست اندازه‌گیری کربن و فسفر برای نمونه‌های سنگ آهن، کنسانتره و گندله و اندازه‌گیری یون آهن در نمونه‌های آب را به تست‌های کنترل کیفیت مجموعه اضافه کرده است که تحلیل نتایج این اندازه‌گیری‌ها نه‌تنها به ارتقای سنجش کیفیت محصولات این شرکت کمک کرده است، بلکه با دقت بالاتری عملکرد تجهیزات و ماشین‌آلات خطوط تولید بررسی می‌کند. گفتنی است که شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان با اقدامات گسترده در انجام کنترل کیفیت موفق به کسب رتبه«Excellence» در آزمون کفایت تخصصی «PT» شده است که این مسئله کیفیت بالای نتایج آزمایشگاه‌های کنترل کیفی را نشان می‌دهد.

در پایان باید اشاره داشت که اقدامات و فعالیت‌های شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان و ارائه محصولات باکیفیت موجب افزایش اعتبار برند این شرکت شده است، اما از آنجایی که این شرکت در حوزه افزایش آماده‌به‌کاری تجهیزات و ماشین‌آلات همگام با تحولات جهانی حرکت می‌کند، در صدد استفاده از تکنولوژی‎های جدید در این حوزه است. هوش مصنوعی و تحلیل داده‌ها جدیدترین موضوعاتی هستند که سیستم‌‎های نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه را تحت تاثیر قرار می‌دهند و ماهیت این سیستم‎ها وارد حوزه‌ پردازش داده‌های بزرگ می‌شود. با توجه به این مسئله شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان همکاری خود را با شرکت‌های دانش‌بنیان تقویت می‌کند تا بتواند از بانک داده‌ها و اطلاعات به دست آمده، در راستای بهبود آماده‌به‌کاری تجهیرات و رشد تولید بهره‌مند شود. در این راستا تاکنون داده‌های این شرکت برای آنالیز در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان قرار گرفته است. در حال حاضر اقدامات این شرکت در فاز اولیه هوشمندسازی قرار دارند و با گذشت زمان برنامه‌های ارتقای سطح آماد‌به‌کاری تجهیزات با استفاده از تکنولوژی‌های نسل چهارم صنعت در مسیر تکمیل و بهبود مستمر قرار می‌گیرند.