یک سالی می شود که از طرح تحول صنعت و بازار خودروی کشور می گذرد، طرحی که در آن به عرضه خودرو در بورس کالا اشاره شد؛ طرحی که به گفته نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای ساماندهی بازار خودرو طراحی شده بود.

 یکی از مهم‌ترین بند‌های این طرح، تغییر روش قیمت گذاری و عرضه خودرو در بورس بود که طبق پیش بینی مجلسی‌ها می‌توانست موجب کاهش زیان خودروسازان شود، جلوی قیمت گذاری دستوری را بگیرد و خودرو را از یک کالای سرمایه‌ای به یک کالای مصرفی تبدیل کند تا مصرف کننده واقعی به راحتی به خودرو دسترسی پیدا کند و از سویی دیگر همین امر موجبات خروج دلالان از بازار را نیز فراهم کند.

پس از اعلام این خبر، هم کارشناسان صنعت خودرو و هم کارشناسان بازار سرمایه دیدگاه مثبتی بر اجرایی شدن این طرح داشتند. 

واقعی شدن قیمت ها با عرضه خودرو در بورس کالا

امیرحسین کاکایی کارشناس صنعت خودرو در گفت و گو با خبرنگار صنعت، تجارت و کشاورزی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به چالش های طرح عرضه خودرو در بورس، گفت: اکنون مهمترین موضوع بازار و صنعت خودرو این است که باید قیمت ها واقعی شود و تا زمانی که قیمت ها دستوری در خودروسازی تعیین می شود، حاشیه بازار زیادی داریم و این نوسانات قیمت ادامه پیدا می کند. 

او بیان کرد: یا باید پنج درصد حاشیه بازار را دولت تعیین کند یا روش دیگری را برای کشف قیمت در نظر گرفته شود که برای کشف قیمت عرضه خودرو در بورس را پیشنهاد داده اند. البته چالش هایی برای این طرح وجود دارد که از جمله آن به نحوه کشف قیمت و بحث شفافیت که خود متخصصان بورس ارائه می کنند می توان  اشاره کرد.

این کارشناس صنعت خودرو تشریح کرد: با عرضه خودرو در بورس شفافیت بیشتر و ارائه خودرو راحت تر خواهد بود اما چالش هایی وجود دارد که نگران کننده خواهد بود. اینکه چگونه قرار است در یک روز ۲ هزار خودرو عرضه شود جای سوال است.

آغاز رقابت بین معامله گران با قرارگیری قیمت در تابلو بورس کالا، !

از طرفی فعالان بورس کالا، عرضه خودرو در بورس را امری مثبت دانستند و از شفافیت قیمت ها در این تالار گفتند. 

جواد فلاح مدیر مطالعات اقتصادی بورس کالا در گفت و گو با خبرنگار بورس گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، در خصوص ماجرای عرضه خودرو در بورس کالا گفت: در سال های اخیر ما شاهده عرضه خودرو اعم از سراتو در بازار بودیم، بعد از آن به منظور حمایت از این امر اوراق تامین مالی هم منتشر شد به طوری که این شرکت توانست از این راه حدود ۵۰۰ میلیارد تومان تامین مالی انجام دهد.

وی افزود: نمایندگان مجلس در کمیسیون مجلس طرحی را به منظور حضور خودرو در بورس کالا ارائه دادند. در قالب این طرح قرار است خودرو های داخلی یا خارجی که در تیراژ بالایی تولید می شوند در بستر بورس کالا مورد معامله قرار گیرند.

مدیر مطالعات اقتصادی بورس کالا تصریح کرد: فرمول قیمت گذاری خودرو در بورس قرار است توسط شورای رقابت طرح شود و بعد از خودرو  بر اساس آن در بورس مورد معامله قرار گیرد.

فلاح تاکید کرد: بعد از قرارگیری قیمت در تابلو بورس کالا معامله گران به رقابت خواهند پرداخت و در انتها مطابق ابلاغیه مجلس قرار است تفاوت قیمتی که در تابلو کشف می شود با قیمت پایه محاسبه شود و بعد از آن اختلاف بدست آمده حاصل از آن  بین سه گروه اعم از سامانه حمل و نقل عمومی، تولیدکنندگان خودرو و تولید کنندگانی که بتوانند تولید خود را افزایش دهند، تقسیم می شود.

وی در خصوص نحوه عرضه خودرو در بورس کالا اظهار کرد: طبق طرحی که در مجلس مطرح شده قرار بر است که خود خودرو در تابلو بورس کالا معامله شود اما ما به مرکز مطالعات مجلس در قالب یک طرح پیشنهاد دادیم که قطعات خودرو هم می توانند در این معاملات مورد معامله قرار گیرند.

مدیر مطالعات اقتصادی بورس کالا در پاسخ به این سوال که شرایط حضور افراد برای مشارکت در این معامله به چه نحوی است؟ گفت: نخست تمام افرادی که در این معامله حضور دارند باید گواهینامه داشته باشند و دوم معامله گران فقط یکبار از یک مدل می توانند در طول سال  خریداری کنند.

آخرین وضعیت طرح ساماندهی بازار خودرو

نمایندگان مجلس هم در این بین پافشاری بر روی اجرایی شدن این طرح داشتند و چندین جلسه برای اجرایی شدن برگزار کردند. 

حجت الله فیروزی سخنگوی کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار مجلس گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به آخرین وضعیت طرح ساماندهی بازار خودرو در این کمیسیون گفت: چندین جلسه درباره قیمت‌گذاری خودرو با مسئولان وزارت صمت و خودروسازان در کمیسیون برگزار کرده ایم.

وی افزود: به دنبال کانالیزه قیمت تمام شده خودرو و نحوه قیمت گذاری بر روی آن هستیم، در شرایط فعلی خودروسازان و مردم نسبت به قیمت خودرو‌ها گلایه‌مند هستند در حالی که خودروسازان اعلام می‌کنند که قیمت تمام شده با قیمت‌هایی که عرضه می‌شود تفاوت دارد و باعث زیان دهی آن‌ها شده است.

نماینده فسا در مجلس با اعلام اینکه پیشنهادات مختلفی برای نحوه قیمت‌گذاری خودرو‌ها ارائه شده است، بیان کرد: یکی از پیشنهادات این بود که خودرو‌های پر تیراژ بر اساس قیمت تمام شده به علاوه حداکثر ۵ درصد سود به بازار عرضه شود و خودرو‌های خاص نیز با پیشنهاد هیئت مدیره خودروسازان و با تصویب وزارت صمت به فروش برسد و در این راه متولی وزارت صمت باشد که هنوز جمع‌بندی در این زمینه انجام نشده است.

سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس با بیان اینکه قرار است وزارت صمت نظر تجمیعی شورای رقابت و خودروسازان را به کمیسیون ارائه کند، گفت: فرمول مجلس در تعیین قیمت خودرو‌ها نیز این است که قیمت تمام شده در بورس ارائه شود و از این طریق رقابت ایجاد شود.

فیروزی تصریح کرد: امیدواریم در چند روز آینده نظرات تجمیعی وزارت صمت به کمیسیون ارائه شود تا بتوانیم یک فرمولی را برای قیمت گذاری خودرو‌ها پیدا کنیم.

حال با تمام این کشمکش ها، رئیس سازمان بورس، بعد از گذشت یک سال اعلام می کند که خودرو کالای مناسبی برای ورود به بورس نیست!

محمدعلی دهقان دهنوی، رییس سازمان بورس و اورق بهادار در جلسه ای با حضور اعضای اتاق بازرگانی گفت: خودرو، کالای مناسبی برای ورود به بورس نیست. زیرا معمولا کالایی وارد بورس می‌شود که تا این حد دارای تنوع نباشد. به دلیل قیمت‌گذاری دستوری و ایجاد اختلاف قیمت در بازار آزاد، اکنون مشاهده می‌کنیم که برای فروش خودرو نوعی لاتاری راه‌اندازی شده است.

او بیان کرد: مطابق با بررسی‌های انجام شده، پلاک نیمی از خودرو‌های عرضه شده در روش قیمت‌گذاری دستوری، توسط دوربین‌های راهنمایی و رانندگی رصد نشده و این بدان معناست که این خودرو‌ها انبار شده‌اند و در مقابل، خودروسازان نیز به ازای عرضه هر یک از این خودرو‌ها متحمل زیان می‌شوند.

این مقام مسئول تشریح کرد: اگر ورود خودرو به بورس در چنین شرایطی منجر به رفع این فساد شود، می‌توان مکانیزم‌هایی را برای آن طراحی کرد. اما سازمان بورس به طور کلی با قیمت‌گذاری دستوری خودرو مخالف است.

این در حالی است که کارشناسان بازار سرمایه اجرایی شدن این طرح را مثبت می دانند. 

حسین مرید سادات کارشناس حوزه بورس کالا در گفت و گو با خبرنگار بورس گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، در رابطه با راهکاری که در جهت حل مشکلات صنعت خودرو مطرح شده است، اظهار کرد: برای حل مشکلات صنعت خودرو و خروج این بازار از زیان، باید صنعت خودرو وارد بازار بورس کالا شود و علاوه بر آن قیمت گذاری دستوری حذف شود. به طوری که اگر هم اکنون قیمت پژو ۲۰۷ اتوماتیک ۴۰۰ میلیون تومان در بازار است خودرو ساز می‌تواند این را در صورتی که ارزندگی داشته باشد، ۳۸۰ میلیون بفروشد و اگر ارزندگی نداشته باشد، باید قیمت خودرو در بازار و قیمت خودروساز به حداقل ممکن برسد.

وی بیان کرد: قیمت گذاری دستوری در سیاست گذاری کلان وجود دارد و باید متولیان آن تصمیم به مدیریت عرضه و تقاضا در بورس کالا بگیرند. بورس کالا جایی است که خریدار واقعی اقدام به خرید می‌کند و سپس از بازار خارج می‌شود.

این در حالی است که کارشناسان صنعت خودرو معتقد هستند، اگر خودرو‌های داخلی وارد بورس کالا شوند شاهد قیمت گذاری‌های منصفانه خواهیم بود، که در این صورت عرضه و تقاضا مدیریت می‌شود و مقررات کاملا مدون و منطقی ایجاد می‌شود نه اینکه بدون هیچ دلیل منطقی تصمیمی اتخاذ گیرد. مثلا، ابتدا سازمان بورس و مدیران تصمیمی را اتخاذ می‌کنند و سپس به دنبال نتیجه آن می‌روند. مثل، اتخاذ دامنه نوسان نامتقارن که بازار سرمایه را به قهقرا برد.

گزارش از فائزه شعبانی اصل