حمید سینی ساز، کارشناس حوزه آب در گفتگو با خبرنگار مهر درباره طرح‌های شیرین سازی آب دریای خزر و انتقال آن به استان سمنان، گفت: این طرح‌ها با هدف تأمین آب مورد نیاز مردم نواحی ساحلی که هنوز هم بخش‌های زیادی از آنها با تانکر آبرسانی می‌شوند، امر صحیح و کارشناسی شده ای به شمار می‌رود. این در حالی است که در اغلب موارد شاهد شیرین سازی آب دریا با هزینه و سرمایه گذاری بخش صنعتی خصوصی و انتقال آب به نواحی مرکزی که گرم و خشک است، هستیم. در چنین شرایطی بی شک شاهد مهاجرت مردم نواحی ساحلی به بخش مرکزی کشور هستیم. بنابراین مجدد تعادل اقتصادی، اجتماعی و … برهم خورده و ضایعات زیادی در پی دارد. بنابراین چنین نگاهی به شیرین سازی آب دریا برای استفاده در مناطق مرکزی کشور که عموماً با هدف تأمین آب بخش صنعتی انجام می‌شود، نگاهی غیرتوسعه ای به شیرین سازی آب دریا است و با نگاه توسعه‌ای صحیح و پایدار فاصله فاحشی دارد.
وی افزود: تا زمانی که شیرین سازی آب و انتقال آن به فلات مرکزی به شکل کنونی یا هرگونه تصویب و اجرای طرح انتقال آب را در برنامه داشته باشیم، نمی‌توان به توسعه پایدار امیدوار باشیم و همواره شاهد مهاجرت جمعیت از نواحی ساحلی به بخش‌های مرکزی خواهیم بود که آسیب‌های فراوانی را در پی دارد.
به گفته این کارشناس حوزه آب، شهرها و کشورهای بزرگ، توسعه یافته و صنعتی دنیا، در حواشی دریاها قرار دارند. این در حالی است که چنین روندی در کشور ما حاکم نیست و شهرهای بزرگ و صنعتی در مناطق مرکزی کشور که کم آب ترین نقاط نیز به شمار می‌روند، واقع شده اند. یکی از عوامل اصلی اثرگذار در چنین شکلی از توسعه، طرح‌های انتقال آبی است که برای نواحی مرکزی انجام شده و در پی این انتقال آب، جمعیت از نواحی ساحلی به بخش مرکزی مهاجرت کرده اند.
انتقال آب و شکل گیری نیازهای جدید
سینی ساز با اشاره به اینکه با انتقال آب به یک نقطه شاهد شکل گیری نیازهای جدید به دلیل مهاجرت‌های جمعیتی بیشتر هستیم، اظهار داشت: این چرخه معیوب همواره ادامه دارد و دقیقاً آسیب هر روز نسبت به روز قبل افزایش می‌یابد. بنابراین هرگونه انتقال آب از بخش شمالی یا جنوبی کشور به بخش مرکزی، اقدامی غلط است که موجب فشار مضاعف بر آسیب‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، امنیتی و … می‌شود. و طرح انتقال آب از دریای خزر به استان سمنان نیز در زمره همین روند قرار می‌گیرد.
جلوی تلفات آب باید گرفته شود
وی در پاسخ به اینکه بهترین راهکار برای تأمین آب مناطق مرکزی کشور چیست، توضیح داد: نرخ تلفات آب که شامل تلفات سیلاب‌ها، نرخ تبخیر آب، تلفات در مسیر انتقال و توزیع و … می‌شود در ایران رقمی حدود ۸۰ درصد است. این رقم ۵ برابر میزان مصرف آب کل کشور است. این در حالی است که برای این بخش از تلفات، اقدامات جدی و مناسبی انجام نشده است و شاهد هستیم که اهرم فشار بر بخش مصرف غیربهره ور مردم متمرکز شده است که رقم بزرگی را نیز در بر نمی‌گیرد. تمرکز اصلی در بخش آب به ویژه در ارتباط با مناطق مرکزی باید معطوف به کاهش تلفات پیش از رسیدن به دست مصرف کننده باشد.
سهم ۷۰ درصدی تبخیر آب
این کارشناس حوزه آب سهم تلفات آب از طریق تبخیر را مؤثرترین بخش تلفات دانست و ادامه داد: برخی تصور می‌کنند نمی‌توان از تلفات تبخیر جلوگیری کرد، در حالیکه چنین تصوری غلط است و می‌توان با نفوذ دادن آب باران به سمت سفره‌های آب زیرزمینی، از تلفات آن از طریق تابش آفتاب یا وزش باد جلوگیری کرد.
سینی ساز میزان تلفات آب به صورت تبخیر را حدود ۷۰ درصد اعلام کرد و گفت: از این میزان می‌توان حدود ۳۰ تا ۳۳ درصد را کاهش داد. این اقدام به صورت پایلوت در کشور در حال انجام بوده و به اثبات رسیده است. اما دلیل اینکه چرا به صورت کلان و عملیاتی در کشور اجرایی نمی‌شود، تعارض منافع سازمانی است که تصمیم سازان نیز از آن آگاه هستند.
طبق اظهارات وی راهکار بلندمدت برای تأمین آب مناطق مرکزی کشور، رعایت آمایش سرزمینی است. به این معنا که نباید بیش از این مناطق مرکزی کشور را توسعه‌ای داد که منجر به مهاجرت جمعیت و برهم خوردن تعادل شود. بلکه باید با تمرکز و توسعه نواحی ساحلی، جمعیت را در نقاط ساحلی نگه داشت و حتی روند مهاجرتی جمعیت از مناطق مرکزی به ساحلی را تقویت کرد.
